Każda kobieta, która rozpoczęła współżycie powinna mieć wykonywaną okresowo cytologię. Jest to badanie polegające na pobraniu materiału z powierzchni i kanału szyjki macicy, który następnie zostaje utrwalony i oglądany przez patomorfologa (cytolog) pod mikroskopem. Cytologia jest badaniem przesiewowym w kierunku raka szyjki macicy oraz dysplazji szyjki. Niektóre nieprawidłowe wyniki mogą wymagać weryfikacji histopatologicznej, o czym zadecyduje lekarz prowadzący.

Badanie jest niebolesne i polega na założeniu wziernika do pochwy a następnie pobraniu specjalną szczoteczką wymazu z szyjki. Najlepiej aby kobieta była po miesiączce (nie może być krwawienia). Dwa dni przed badaniem powinno się zrezygnować ze współżycia oraz zakładania globulek dopochwowych.